Wacław II



ŻYCIE

Wacław II (czes. Václav, niem. Wenzel, polska wersja imienia: Więcław) Czeski (ur. 27 października 1271, zm. 21 czerwca 1305, Praga) – z dynastii Przemyślidów, książę czeski w latach 1278-1297 (do 1285 regencja), król czeski od 1297, władca ziemi kłodzkiej od 1290, książę krakowski od 1291, sandomierski od 1292, brzesko-kujawski, sieradzko-łęczycki, wielkopolski i pomorski od 1299, król polski od 1300, władca zwierzchni nad księstwami: bytomskim (od 1289), opolskim, cieszyńskim (od 1291), raciborskim (od 1292), sieradzkim, łęczyckim i brzesko-kujawskim (w latach 1292-1299), inowrocławskim, dobrzyńskim (od 1299) oraz wrocławsko-legnickim i świdnicko-jaworskim (od 1301).

GENEALOGIA, ŚMIERĆ OJCA

Wacław II był synem tragicznie zmarłego w 1278 r. w bitwie pod Suchymi Krutami króla czeskiego – Przemysła Ottokara II i księżniczki czernihowskiej Kunegundy.

W momencie śmierci ojca Wacław II, mając zaledwie siedem lat, znalazł się na łasce potężnego króla niemieckiego – Rudolfa I Habsburga, który wspaniałomyślnie zadowolił się krainami zdobytymi wcześniej od Przemysła Ottokara II: Austrią, Styrią, Karyntią i Krainą. Ziemie te już w niedługim czasie stały się podstawą potęgi dynastii Habsburgów.

SAMODZIELNE RZĄDY WACŁAWA II, WSPÓŁPRACA Z HABSBURGAMI:

Okres regencji zakończony został oficjalnie w 1285 r. wraz z przydzieleniem Wacławowi Czech i Moraw w lenno, przez króla niemieckiego Rudolfa Habsburga. Jednocześnie zgodnie ze wcześniejszymi umowami Wacław poślubił córkę Rudolfa – Gutę. Małżeństwo to w związku z nienajlepszym zdrowiem Wacława dawało Habsburgom nadzieje na rychłe przejęcie dziedzictwa po Przemyślidach.

Ślub odbył się w atmosferze skandalu, gdyż Rudolf nie zgodził się na to, aby w uroczystościach wziął udział Zawisza z Falkensteinu, czym uczynił mu poważny afront, a ponadto młodziutka panna młoda wróciła z powrotem do domu, by nie zostawać – jak twierdzili Habsburgowie – na zdemoralizowanym dworze.

Wkrótce okazało się, że na dworze Wacława wpływy Zawiszy znaczą coraz mniej. Jeszcze w 1285 r. w związku ze śmiercią Kunegundy Czernihowskiej, głównym doradcą Przemyślidy został biskup praski Tobiasz, któremu udało się ostatecznie przeforsować układ z Habsburgami (zawarto go w marcu 1288 r. pod Znojmem z Albrechtem Austriackim). Wacław II ostatecznie wtedy zrezygnował z ojcowskich nabytków w Austrii, w zamian za co otrzymał obietnicę pomocy w ekspansji Czech na północ w kierunku podzielonej na dzielnice Polski.

Mimo stracenia poparcia Wacława, Zawisza z Falkensteinu w dalszym ciągu starał się prowadzić antyhabsburską politykę, co w 1289 r. stało się przyczyną jego zdradzieckiego uwięzienia, a następnie dwa lata później zamordowania. W celu uspokojenia sumienia władca czeski zdecydował się na ufundowanie klasztoru cystersów w Zbrasławiu.

KORONACJA NA KRÓLA POLSKIEGO, APOGEUM POTĘGI

W sierpniu 1300 r. skutecznie prowadzona polityka umożliwiła koronację Wacława II na króla Polski (za zgodą władcy Niemiec). Koronacji w katedrze gnieźnieńskiej dokonał dotychczasowy przeciwnik rządów czeskich w Polsce – arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka. Powodem tej nagłej zmiany była prawdopodobnie chęć doprowadzenia do zjednoczenia kraju. Po nagłym zgonie Przemysła II i nieudanych rządach Władysława Łokietka stało się jasne, że powstanie zjednoczonej Polski na skutek działań któregoś ze skłóconych wzajemnie Piastów jest raczej mało prawdopodobne.

Nie bez znaczenia było marzenie wielu, że dzięki wspólnej czesko-polskiej monarchii (nawet, jeżeli punkt ciężkości miałby być w Pradze) uda się zwalczyć coraz bardziej grożące niebezpieczeństwo wynarodowienia obu krajów w związku z coraz intensywniejszą kolonizacją niemiecką. Wprawdzie trudno było uznać Wacława za propagatora języka słowiańskiego, skoro sam posługiwał się prawdopodobnie językiem niemieckim i otaczał się głównie niemieckimi doradcami, lecz szansa na zmianę kursu była duża w związku z pojawiającymi się coraz wyraźniej tendencjami antyniemieckimi i to zarówno w Polsce, jak i w Czechach.

W celu znalezienia dodatkowych podstaw prawnych do korony polskiej, Wacław (w związku z wcześniejszą śmiercią Guty Habsburskiej) zaraz po koronacji zdecydował się na poślubienie jedynej córki Przemysła II Wielkopolskiego – Elżbiety Ryksy. Właściwy ślub i dopełnienie małżeństwa, jako że Piastówna była jeszcze małoletnia, odbył się trzy lata później – 26 maja 1303.

W 1301 r. zmarł książę jaworski i świdnicki – Bolko I, pozostawiając trzech nieletnich synów. Rządy regencyjne nad Świdnicą i Jaworem (a także nad Wrocławiem i Legnicą, gdzie Bolko sprawował do 1301 r. opiekę nad synami brata Henryka V Brzuchatego) objął wtedy Wacław II. W ten sposób pod wpływami Wacława II znalazła się cała Polska, za wyjątkiem władztwa rządzonego przez Henryka III Głogowczyka.

ŚMIERĆ, NASTĘPSTWO I OPINIA O WACLAWIE II

Wacław II Czeski zmarł 21 czerwca 1305 po długiej, niewyjaśnionej chorobie, zdążywszy przywdziać habit cystersa. Śmierć króla w młodym wieku (miał 34 lata), w połączeniu z tragiczną śmiercią syna w niecały rok później, wzbudziła wśród współczesnych podejrzenie jej nienaturalności. Brak jednak na to przekonywających dowodów. Został pochowany w Zbrasławiu koło Pragi.

Był żonaty dwukrotnie. Z pierwszą żoną – Gutą Habsburską – doczekał się czterech synów: Przemysła (ur. 6 maja 1288, zm. 19 listopada 1288), Wacława III (ur. 6 października 1289, zm. 5 września 1306), Jana (ur. 26 lutego 1294, zm. 1 marca 1294) i drugiego Jana (ur. 21 marca 1295, zm. 6 grudnia 1296) oraz pięciu córek: Agnieszki (ur. 6 października 1289, zm. po 1296) – wydanej za Ruprechta ks. Nasauskiego, Anny (ur. 15 października 1290, zm. po 1296) – wydanej za Henryka III, księcia karynckiego, Elżbiety (ur. 20 stycznia 1292, zm. 28 września 1330) – wydanej za Jana Luksemburskiego, Guty (ur. 4 marca 1293, zm. 3 sierpnia 1294) i Małgorzaty (ur. 21 lutego 1296, zm. 8 czerwca 1322) – wydanej za księcia legnicko-brzeskiego Bolesława III Rozrzutnego. Z drugiej Piastówny – Ryksy Elżbiety- doczekał się córki Agnieszki wydanej później za księcia jaworskiego Henryka I.

Wacław II na zawsze pozostanie w pamięci jako władca kontrowersyjny. Z jednej strony jego rządy w Polsce są traktowane jako brutalna obca okupacja. Z drugiej jego krótkie, bo zaledwie pięcioletnie panowanie (licząc od dnia koronacji) przyczyniło się rozwinięcia tendencji zjednoczeniowych, uwieńczonych sukcesem przez Władysława Łokietka.

Powrót