ŻYCIE
Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967 w Poznaniu, zm. 17 czerwca 1025) – książę Polski od 992 roku, pierwszy koronowany król Polski (od 1025 roku) z dynastii Piastów, w latach 1003-1004 był także księciem czeskim.
Był synem Mieszka I, księcia Polski, i Dobrawy Przemyślidki, czeskiej księżniczki. Objął rządy w 992 roku, wypędzając krótko potem swoją macochę Odę i przyrodnich braci.
Sojusznik cesarza Ottona III, gościł go w 1000 roku w Gnieźnie na tzw. zjeździe gnieźnieńskim. Po śmierci Ottona III (1002) znalazł się w konflikcie z jego następcą Henrykiem II Świętym, prowadząc z nim długotrwałe wojny (1002-1018), zakończone pokojem w Budziszynie i zajęciem Milska i Łużyc.
W 1018 roku zdobył Kijów, osadzając na ruskim tronie swojego zięcia Światopełka I. W 1019 roku przyłączył do swojego państwa Grody Czerwieńskie.
Popierał akcje misyjnego Wojciecha Sławnikowica, biskupa praskiego, i Brunona z Kwerfurtu. W 1000 roku doprowadził do postania metropolii gnieźnieńskiej i trzech biskupstw (kołobrzeskiego, krakowskiego, wrocławskiego).
PANOWANIE
Dążąc do ekspansji na tereny Prusów popierał misje chrystianizacyjne, między innymi misję wygnanego biskupa Pragi Wojciecha z rodu Sławnikowiców, która miała miejsce w 997 roku. Gdy Wojciech poniósł śmierć, Chrobry wykupił jego zwłoki za cenę wagi złota i złożył je w Gnieźnie. Kanonizacja Wojciecha w 999 miała znaczenie prestiżowe dla polskiego Kościoła.
W pielgrzymce do grobu świętego Wojciecha i aby pozyskać Chrobrego do swych idei Cesarstwa uniwersalistycznego przybył do Gniezna w roku 1000 cesarz niemiecki Otton III. Podczas zjazdu gnieźnieńskiego utworzono niezależną polską organizację kościelną z metropolią w Gnieźnie i biskupstwami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Arcybiskupem gnieźnieńskim został brat św. Wojciecha Radzim-Gaudenty. Biskup poznański Unger został dożywotnio wyłączony spod zwierzchności Gniezna - biskupstwo misyjne w Poznaniu powstało bowiem już w 968 roku. Najważniejszą rzeczą dokonaną podczas zjazdu gnieźnieńskiego była jednak symboliczna koronacja Bolesława Chrobrego na króla, dokonana poprzez nałożenie na jego skronie diademu cesarskiego. W ten sposób Chrobry otrzymał prerogatywy (uprawnienia) królewskie (prawo inwestytury biskupów). Oprócz tego Chrobry został również uznany przyjacielem Cesarstwa Rzymskiego i bratem cesarskim, co stanowiło najwyższa możliwą godność w ówczesnym ceremoniale. W trakcie owych uroczystości nastąpiła wymiana darów. Ponadto Polska uniezależniła się od Niemiec (została zwolniona z płacenia trybutu). Otton III podarował mu kopię włóczni św. Maurycego i relikwię gwoździa z krzyża pańskiego, a w zamian otrzymał ramię św. Wojciecha (zachowane do dziś) i 300 zbrojnych. Część historyków uważa, iż podczas tego zjazdu Otton III dokonał świeckiej koronacji Bolesława Chrobrego. Według francuskiego kronikarza Ademara z Chabannes (zm. 1034), Bolesław miał towarzyszyć Ottonowi III do Akwizgranu i tam otrzymać złoty tron Karola Wielkiego, którego grób w tym czasie Otto III kazał odnaleźć i otworzyć.
Śmierć Ottona w 1002 roku zmieniła stosunki polsko-niemieckie. Bolesław zajął Łużyce, Milsko i Miśnię, rok później opanował również Czechy wykorzystując tamtejsze konflikty dynastyczne i objął tam władzę do 1004. Wobec odmowy złożenia hołdu z Czech nowemu cesarzowi Henrykowi II Świętemu wybuchła wojna, ciągnąca się z przerwami aż do 1018 roku. Wykorzystując okazję, zapewne w 1007 roku, od Polski uniezależniło się Pomorze Zachodnie. Do wojny włączył się również książę Rusi Kijowskiej Jarosław Mądry. Zakończył ją pokój podpisany w Budziszynie 30 stycznia 1018 roku. Bolesław zachował nowozdobyte ziemie (Milsko, Łużyce, Słowację i Morawy) i uzyskał pomoc w wyprawie na Kijów.
W Rusi Kijowskiej po śmierci Włodzimierza I Wielkiego rozpoczęły się waśnie o władzę. Tron kniazia uzyskał Świętopełk I, mąż córki Bolesława Chrobrego. Z tronu zrzucił go Jarosław Mądry, jego brat. W 1018 Bolesław Chrobry zorganizował więc wyprawę na Kijów, zakończoną pełnym powodzeniem. Po zwycięskiej bitwie pod Wieluniem (22 lipca), zajął Kijów (14 sierpnia) i osadził ponownie na tronie Świętopełka Przyłączył również kosztem Rusi utracone w 981 Grody Czerwieńskie, które zabrał w drodze powrotnej z Rusi 1018. Świętopełk jednak nie utrzymał się na tronie, zrzucił go Jarosław Mądry. Świętopełk został wygnany z Rusi i poprosił o ponowną pomoc swojego teścia Bolesława Chrobrego, który mu już jej nie udzielił (dwukrotne zrzucenie Świętopełka z tronu świadczyło o jego nieudolności). Chrobry poparł Jarosława Mądrego jako godnego władcę i podpisał z nim pakt o nieagresji.
Trwa spór co do daty koronacji. Niektórzy historycy uważają, że Chrobry od 1000 roku starał się o papieską zgodę na koronację potwierdzającą akt dokonany podczas zjazdu gnieźnieńskiego. Niezależne źródła proweniencji niemieckiej jednoznacznie potwierdzają, że Bolesław korzystając z krótkiego bezkrólewia w Niemczech kazał się koronować w 1025 roku (dokładna data, ani miejsce nie jest znane). Inni uważają (Johann Freid), iż w 1025 dokonano tylko odnowienia koronacji z roku 1000 (koronacje wielokrotne są spotykane w tym czasie). Bolesław Chrobry zmarł jednak jeszcze w tym samym roku, a rządy objął jego syn Mieszko II Lambert. Miejsce pochowania jest nieznane. Część historyków i archeologów przypuszcza, że resztki dwóch grobów odkrytych w katedrze poznańskiej są miejscem pochówków dwóch pierwszych władców.
ŻONY:
-od 984 nieznana z imienia córka Rygdaga, margrabiego Miśni. Oddalona w 985 lub 986
-od 985-987 księżniczka węgierska; być może córka Gejzy, księcia Węgier (949-997). Oddalona w 986-989
-od 987-989 Emnilda Słowiańska (zm. 1017) - córka Dobromira, księcia słowiańskiego
-od 3 II 1018 Oda Miśnieńska - córka Ekkeharda I, margrabiego Miśni
POTOMSTWO:
-[2m.] Bezprym (ur. 986 lub 987 - zm. wiosna 1032) - książę Polski (1031-1032)
-[3m.] córka (ur. zapewne 988- zm. po 1013) - ksieni nieznanego klasztoru
-[3m.] Regelinda (ur. zapewne 989 - zm. 21 III ok. 1032) - żona Hermana, margrabiego Miśni
-[3m.] Mieszko II Lambert (ur. 990 - zm. 10 V 1034) - król Polski (1025-1031), książę Polski (1032-1034)
-[3m.] córka (ur. zapewne około 995 - zm. po 14 VIII 1018) - żona Świętopełka I, wielkiego księcia kijowskiego
-[3m.] Otto (ur. zapewne 1000 - zm. 1033)
-[4m.] Matylda (ur. po 1018 - zm. po 1036) - narzeczona (lub żona) Ottona ze Schweinfurtu, księcia Szwabii (1048-1057)
BOLESŁAW CHROBRY NA BANKNOTACH I MONETACH:
W 1925 roku wybito pamiątkowe złote monety o nominale 10 i 20 zł z okazji dziewięćsetlecia pierwszej polskiej koronacji z wizerunkiem Bolesława Chrobrego. Na pięć dni przed wybuchem II wojny światowej, 26 sierpnia 1939 roku wprowadzono do obiegu banknot ("bilet państwowy") z portretem Bolesława Chrobrego o nominale 1 złotego z datą 1 października 1938 roku. Formalnie w obiegu pozostawał do 20 maja 1940 roku. Jego projektantem był Leonard Sowiński. Z kolei w PRL wizerunek Bolesława Chrobrego umieszczono na rewersie banknotu o nominale 2000 złotych (z datą 1 maja 1977). Banknot był w obiegu od 11 lipca 1977 do 31 grudnia 1996 roku. W czasie denominacji (1995) natomiast wprowadzono ozdobiony portretem Chrobrego banknot 20-złotowy (z datą 25 marca 1994). Projektantem dwóch ostatnich banknotów jest Andrzej Heidrich.
Powrót
